बेलायतका विष्टर्न चर्चिल भन्छन, ‘निरासावादी व्यक्ति हरेक अवसरमा समस्या देख्छ । तर, आशावादी व्यक्ति भने हरेक समस्यामा अवसर देख्छ ।’

चर्चिलको यो भनाइ समस्या र अवसर भन्ने पक्ष अरू केही नभएर मानिसको सोचाइ र व्यवहारले प्रष्ट पार्ने कुरा हो ।भनिन्छ– मानिसको उचाई वर्षले होइन,उसको कर्मले नाप्नुपर्छ। जीवनको लम्बाई भन्दा पनि उचाईले महत्व राख्छ ।हो, हरेक घडीको टिकटिक आवाज सँगै फन्को मारिरहेको समय चक्र हाम्रा दिमागी परिवर्तनले पनि फन्को मारिरहन जरुरी रहन्छ,जसले मानव जीवनको महत्वपूर्ण अंग शिक्षासँग जोडिएको संस्कार र संस्कृतिलाई सकारात्मकता वा नकारात्मकतातर्फ परिवर्तन गरि नै रहेको हुन्छ ।हामी त्यस समयसँग पौठेजोरी खेल्दै समय सापेक्ष सकारात्मक परिवर्तनतर्फ उत्पेरित हुनुपर्छ,जसले हामीलाई सफलतातर्फ मार्गनिर्देशन गर्न सहयोग पुर्याउँछ ।

हो, मैले यहाँ उठान गर्न खोजेको विषय के भने हाम्रो समाजमा आलोचना गर्ने प्रवृत्ति संस्कारकै रूपमा विकास भइरहेको छ,जहाँ इन्टरनेटमा पहुँच हुनेहरूका लागि अहिले आफ्नो गुनासो व्यक्त गर्न फेसबुक, ट्विटरजस्ता सामाजिक सञ्जाल राम्रो माध्यम बनिरहेको छ । अर्काको कमी कमजोरी केलाउने, असफलता तथा अयोग्यताहरू खोतल्ने र त्यसको मुल जरै समातेर अनावश्यक टीकाटिप्पणी गर्ने लत नै लागेको भान हुन्छ ।आम मानिसमा समाजका केही विषयमा हल्कारूपमा टिप्पणी गरिहाल्ने तर त्यसले पार्ने दुरगामी असरलाई विल्कुलै नजर अन्दाज गर्ने प्रवृत्ति छ ।समाज नकारात्मक सोचको सिकार बन्दै गइरहेको छ भने त्यो समाजभित्रका पात्र हामीचाहिँ सकारात्मक कसरी हुन सकौँला ?समाज नकारात्मक सोचले अगाडि बढ्दैन भन्ने थाहा छ । तर, पनि नकारात्मक विचारको ओइरो छ ।

हरेक चियागफ, मेलापात, कार्यालयदेखि बाटोमा हिँडदा् होस ठुल्ठूला कार्यक्रममा पनि कुरा काट्ने, निराशा पोख्ने, असन्तुष्टि जनाउने, आलोचना र नकारात्मक टीकाटिप्पणी गर्नेहरूको जमात ठूलै देखिन्छ ।नेताले केही गरेनन, देश लुटेर खाए, कर्मचारीहरू कोही गतिला छैनन, यस्ता चरम अविश्वास र असन्तुष्टि व्यक्त गर्नेहरू सबैतिर भेटिन्छन् ।हो, बदलिँदो विश्व समाज साँघुरो घेरामा छ, जुनसुकै क्षेत्रका व्यक्ति, समाजको सूचना तथा तथ्यहरू क्षणभरमै विश्वको कुनै कुनामा सहजरूपमा प्राप्त गर्न सकिन्छ, इन्टरनेटको सहज उपलब्धता, बढ्दो समाजिक संजाल, रेडियो, टेलिभिजन र पत्रपत्रिकाहरूमा रंगिने अनेकौ विचारहरू केवल विचार मात्र नभई वास्तविकता के हो भन्ने विषय खोजीको महत्वपूर्ण अंश हुनु जरुरी रहन्छ।

ऊर्जाशील समयमा नाकारात्मक सोचले हाम्रो मन मस्तिस्कमा कुनै ऊर्जाको रक्तसञ्चार हुन सक्दैन । सकारात्मक र ऊर्जावान समय कहाँ पाउन सकिन्छ । हो, संसारमा मानिसहरूमध्ये प्रत्येक व्यक्तिसँगै आ–आफ्नै प्रकार र गुण विशेषता रहेका हुन्छन् ।न एक–अर्कासँग अनुहार मिल्छ न हुबहु स्वभाव वा वानी व्यवहार, उस्तै उस्तै लाग्नु छुट्टै कुरा हो । तर, शत प्रतिशत समानता हुँदैन । यो कुरा सत्य हो । हामीले अरुका कमजोरीहरूबारे चर्चा गर्दा वा अरुलाई दोष दिँदा आफूलाई बिर्सन हुँदैन ।

हाम्रो प्रवृत्तिकुनै पनि कुराको सामान्य वा हल्का वा तल्लो स्तरको दृष्टिकोण वा नजर निर्माण गर्न उद्यत छ । जुनसुकै कुरालाई पनि नकारात्मक सोच राख्नु र अन्य व्यक्ति, संस्था र समाजका मनहरूलाई आहत बनाउनु किमार्थ बहादुरी होइन ।

सच्चा मानिस भएर बाँच्नुको अर्थ अरुलाई पीडा वा दुःख दिनु होइन, जसले व्यक्ति, परिवार र समाजका साथै समग्र राष्ट्रलाई नै नकारात्मकतातर्फ लैजान्छ । हो, कुनै पनि व्यक्तिलाई एकै प्रकारको नजरले मात्र हेरियो भने त्यसप्रतिको दृष्टिकोण सदैव एउटै हुन्छ । त्यसले सदैव नराम्रो मात्र काम गर्छ भन्ने हाम्रो सोचाइ गइरहेको हुन्छ ताकि जति राम्रो र उत्कृष्ट काम गरोस् त्यसप्रतिको हेराइ कहिले बदलिँदैन । हाम्रो प्रवृत्ति छिटो प्रतिक्रिया दिने र त्यसप्रतिको हल्का दृष्टिकोण बनाइहाल्ने, सामान्य विषयलाई निकै विकराल रूप दिने प्रकृति जसले एक व्यक्ति होइन पूरै समाजलाई नकारात्मकतातर्फ डोर्याउँछ ।

अरूको कुरा काट्ने, आलोचना गर्ने नकारात्मक सोचको विकास गजबले भइरहेको देखिन्छ । हाम्रो समाज यथार्थमा कामै नलाग्ने भइसकेको हो त ? उल्टो दिशातर्फ केन्द्रित भएकै हो त ? नेता, समाजसेवी, प्रशासक, कर्मचारी, प्राध्यापक, चिकित्सक, सेना, प्रहरी, शिक्षक, पत्रकार, विभिन्न पेशा व्यवसायमा रहेका व्यक्तिहरु नागरिकको सेवामा खटिएकाहरू विश्वास गर्न योग्य नभएकै हुन् त? उनीहरू आफ्नो पेशा व्यवसाय वा धर्म र कर्मबाट अमुख भएकै हुन् त ? सबै चीज कामै नलाग्ने गरी बिग्रिएकै हुन् ? सबै क्षेत्र भताभुंग, लथालिंग भएकै हो त ? यो नकारात्मक सोचको विकास कसरी भइरहेको छ ? सकारात्मक रूपान्तरणका लागि मरिमेट्ने अभियन्ताहरूका लागि यो सवाल झन्झन् पेचिलो बन्दै गइरहेको छ ।हामी र हाम्रो सम्पूर्ण व्यवस्था वास्तवमा निकै बदलिएको छ ।समाज, परिवेश फेरिएको छ । आशलाग्दा प्रगतिहरू भएका छन् ।सकारात्मक परिवर्तनका संकेतहरू प्रशस्तै देखिन्छन् । ढिलै भए पनि विकासको गति अघि बढिरहेको छ । नेपाली समाजले आर्थिक, सांस्कृतिक अनि शिक्षा, स्वास्थ्य, सञ्चार यातायात लगायतका क्षेत्रमा आशातित प्रगतिलाई यस प्रसंगमा चर्चा गर्नु सान्दर्भिक हुनेछ । मरेपछिको स्वर्ग र नर्कको परिकल्पना गर्नुभन्दा यो धर्तीमा रहुन्जेल प्रत्येकले आफ्नो सुन्दर जीवनलाई अलमलमा नराखीकन आफ्नो जीवनलाई सुन्दर बनाउने यात्रामा हिँड्न सके मुहार सुन्दर देखिन्छ । अनुभवले भन्छ– व्यक्ति जस्तो भयो घर, परिवार, समाज, त्यस्तै हुन्छ ।

त्यसैले यो धर्तीमा रहुन्जेल यस्तो कर्म गरौं हाम्रो भौतिक शरीरले विश्राम लिँदा हाम्रा आफन्त, छरछिमेक, समाज र पेशालाई नै हाम्रोबारे अनुभूतिको महसुस होस् ।समय निकै परिवर्तनशील छ, यस्ता सकारात्मक परिवर्तनका दृष्टान्तहरू थुप्रै छन् । किनकि यसले हरेक नागरिकको जीवनस्तरमा केही न केही सुधार ल्याएको छ । हाम्रो जीवनशैली फेरिएको छ । कतिपय संस्कार र संस्कृति पनि बदलिएका छन् । सबैभन्दा ठूलो कुरा जनचेतनामा आमुल परिवर्तन भएको छ । वर्तमान र भविष्यका यावत विषयहरूलाई बुझ्ने भएका छौं । 

हरेक व्यक्तिले आफूले जिन्दगीमा अहिलेसम्म प्राप्त गरेका उपलब्धिहरूको मूल्यांकन सकारात्मक कोणबाट गरौं ।अनि मनमा पनि आफ्नो काम र जीवनप्रति सकारात्मक विचारहरूलाई मात्र अगाडि बढाऊँ साथै अरू कोही कसैको कहिल्यै कुभलो नसोचौँ । अरूलाई सकारात्मक सोचौँ, आफू सकारात्मक बनौँ । जिन्दगीको सफलता यसैमा निहित छ 

लेखक –सामुदायिक रेडियो मेलौली एफ एम १०१.२ मेगाहर्जका स्टेशन म्यानेजर हुन ।